This is no goodbye

Bij aankomst in Nederland was alles bijzonder. Vooral ons huis leek in mijn ogen opeens veel groter. Het was een vreemde overgang. Zaterdagavond vertrok ik om kwart voor twaalf uit een vreselijk arme en hectische wijk van Accra, om nog geen 24 uur later te arriveren in een rustige, welvarende wijk in Kaatsheuvel. En, hoewel ik geboren en getogen ben in dit onbezorgde en stille dorp, miste ik al meteen het lawaai van televisies, schreeuwende kinderen, laag overvliegende vliegtuigen en het eeuwige getoeter van taxi's en trotro's. Accra is een stad waar veel toeristen liever niet te lang doorbrengen: het bewijs dat ik geen toerist meer was in Ghana.

Ghana vanuit de ogen van de mensen in de stad is compleet anders dan het beeld dat de mensen op het platteland en in de dorpen van hun land hebben. Beide klagen ze over de regering, over armoede en over de barre omstandigheden. Maar Accra heeft een probleem dat ons Nederlanders niet onbekend is: xenofobie. Angst voor buitenlanders. Als je dan in zo'n land leeft met een man die half Sierra Leoner en half Nigeriaan is, dan leer je de Ghanese burger ineens op een andere manier kennen.

Nigerianen worden het land uitgekeken. Zij zijn degenen die geweld gebruiken en zij zijn degenen die ervoor zorgen dat de echte burger van Ghana het alleen maar slecht heeft. Nigerianen zijn vreselijk en die moet je niet in je buurt hebben wonen. Dat bleek ook wel toen ik bij Manex kwam. Hoewel elke Ghanese bewoner van een compound in Ghana een obruni/brafuni/yevu/blanke uitgebreid welkom zou heten, was er niemand die de moeite nam om ook maar 'hallo' tegen me te zeggen. Was ik even naar de markt geweest en kwam ik terug de compound op, dan werd ik vervelend aangestaard en probeerden de mensen door mijn zwarte plastic zakje heen te kijken om te zien wat 'the white lady' nu weer had gekocht voor de Nigeriaan. Een nare woonsituatie, waar ik gelukkig maar 4 weken in heb hoeven te leven.

Ik leerde in die vier weken wel dat het Nederlandse immigratieprobleem niet een oerhollands probleem is. In Ghana leeft het probleem ook en wordt er, net als in ons land, in harde taal gesproken over 'de allochtonen'. Omdat Ghana zo'n beetje het enige land in de regio is waar stabiliteit een redelijke garantie is (hoewel dat met de verkiezingen in december natuurlijk ook niet helemaal te zeggen is), zijn allerlei nationaliteiten in het verleden de Ghanese grens over gevlucht. Ze verzamelen zich in vluchtelingenkampen en komen soms in de maatschappij terecht. En dan zijn er, net zoals in Nederland, altijd bepaalde buitenlanders die het voor de rest verpesten.

Gelukkig hoeft Manex ook niet lang meer in de compound te wonen. Hij zal nog voor het weekend verhuizen naar een ander huisje, waar hopelijk socialere en vriendelijkere mensen zullen wonen.

Ghana is vreselijk corrupt. Ik ben niet blind en in 2005 was het al duidelijk dat de politie je beste vriend kon worden voor een paar duizend cedi. Maar dit jaar heb ik meer dan eens zelf de corruptie ondervonden of bizarre verhalen over corruptie gehoord.

Zo duurt het aanvragen van een paspoort geen weekje, zoals bij ons. Of in ieder geval, het kan wel een weekje duren, maar dan wordt je wel gevraagd het dubbele of zelfs meer te betalen. Heb je dat geld niet of weiger je meer te betalen dan wettelijk gevraagd mag worden, dan kun je maanden of zelfs jaren wachten op je identiteitsbewijs. De vader van Manex wacht nu al 8 maanden. Eerst wachtte hij al een aantal maanden op zijn geboorteakte en nu had hij inmiddels opgegeven om te bellen naar de autoriteiten om te vragen waar zijn paspoort bleef. 'Next week' was het antwoord dat hij al zo'n vijf maanden te horen kreeg en hij ging ervan uit dat God hem het papiertje uiteindelijk toch wel zou geven. 'I'm so tired of calling them,' zei hij met een enorme zucht.

Manex zelf werd ook genaaid door corrupte douanebeamten bij het postkantoor. Een Amerikaanse kerk had via hem een enorme koffer met spullen voor zijn kerk gestuurd. Manex was de tussenpersoon, die het pakket op zou halen en onder de kerkgemeenschap zou verdelen. Omdat het pakket zo zwaar was, eisten de beamten 200 cedi (zo'n 120 euro) om het mee te krijgen. De inhoud bestond uit knuffels, oude horloges, speelgoed, kleding, etc. Waarschijnlijk nog geen 100 euro waard. Maar dat maakt de douane niet uit. Als zij maar lekker slapen 's avonds...

Zelf werd ik op de grens met Togo geconfronteerd met een Frans sprekende douanebeamte die me enigszins boos aankeek toen ik deed alsof ik hem niet verstond. Met wat tegenzin opende hij alsnog de poort naar Togoland, maar wat had hij graag een paar honderd CFA gehad.

Mijn allervervelendste confrontatie met corruptie en omkoperij was zaterdagnacht. Manex en ik gingen na een heerlijke dag op het strand samen naar het vliegveld. Omdat we wisten dat we elkaar enorm zouden gaan missen, was het niet de meest vrolijke avond. Ik wilde zo lang mogelijk met hem doorbrengen en dus besloot ik snel even in te checken en dan weer naar buiten te komen (niet-reizigers mochten namelijk niet op het vliegveld komen). Eenmaal aangekomen in het vliegveld was er nog geen enkele balie open. Een douanebeamte zei me dat ik nog wel 45 minuten moest wachten. Ik zei hem in mijn enthousiasme dat ik dan nog eventjes naar buiten ging, omdat mijn vriendje daar wachtte. Zijn gezicht veranderde, ik moest mijn paspoort ineens laten zien en meneer vond het nodig om te zeggen: 'Get something for me from your boyfriend.' Met andere woorden: Ik wil geld zien.

Na een verdrietig afscheid van Manex ging ik op pad naar de incheckbalie en de immigratie. Eenmaal bij de immigratie aangekomen, werd mijn paspoort gecheckt door een man in een shabby trui, die er eerder uitzag als de plaatselijke vliegveldzwerver dan een medewerker van customs, maar goed. De volgende stap was de douanebeamte en tot mijn verbazing zat daar de man die mij (of liever gezegd Manex) eerder die avond om geld had gevraagd. Ik gaf hem mijn paspoort en hij zei: 'I told you your boyfriend should give me something'. Naïeve Inge dacht dat meneer een grapje maakte en begon enigszins te lachen. 'My boyfriend and I aren't very rich, and he had to take a taxi home. So I'm sorry. Haha.' Ik giechelde nog wat na, toen ik hem iets hoorde mormelen. Zijn gezicht stond op onweer en ik vroeg hem te herhalen wat hij zei. 'WILL YOU PLEASE STOP LAUGHING NOW, THIS IS NOT FUNNY AT ALL! I TOLD YOU HE SHOULD GIVE ME SOMETHING!' Enorm geïrriteerd flikkerde hij mijn paspoort met stempel zo'n beetje uit het hok. Geen 'goede reis', geen 'prettige dag verder', alleen een hele kwade blik. Hoe durven ze! Ik was zo kwaad dat ik een klachenformulier heb ingevuld waarin ik echt alles en iedereen vervloek die corruptie in Ghana aanmoedigt of niet tegengaat(uiteraard zonder mijn naam, ik zou graag terug gaan naar het land...)

Ghana. Ik leerde het dit jaar op zo'n andere manier kennen. Het is prachtig en ik raad iedereen aan om er op vakantie te gaan. De mensen zijn ontzettend vriendelijk en ontvangen iedere toerist met een luid 'Akwaaba' (welkom) en de natuur en cultuur is overweldigend mooi en interessant. Maar Ghana lijkt me vreselijk als burger, als immigrant of als iemand die gewoon iets gedaan wil krijgen waarbij autoriteiten een rol spelen. Wat dat betreft is je eerste aanraking met Ghana in Nederland (de ambassade) een goede afspiegeling van de gemiddelde Ghanese autoriteit.

Mijn leven in Ghana was dit jaar heerlijk. Ik heb genoten van de kinderen in Klikor. Sommige zijn lekker gek (Peace of Ernest) en sommige zijn te goed voor woorden (Kodjo). Maar alle kinderen hebben iets bijzonders, dat me ook dit jaar weer enorm heeft geraakt. Ze hebben niet veel, maar zijn dankbaar voor alles wat ze krijgen. En ik ben hen andersom dankbaar voor alles wat ik van hun heb gekregen: liefde, vriendschap en een paar hele mooie dagen in de Volta Regio.

Mijn leven in Ghana was ook zo heerlijk omdat ik met papa en mama genoten heb van twee hele mooie weken in het zuiden van het land. Ik vond het geweldig dat mijn ouders de stoute schoenen hebben aangetrokken en het vliegtuig naar Afrika zijn ingestapt. Vol bewondering heb ik gezien dat ze zich probeerden zo snel mogelijk aan te passen aan het eten, de hitte, de chaos en al het andere wat Afrika te bieden heeft. Ik ben ervan overtuigd dat ze een mooie tijd hebben gehad. Het is niet Mallorca all-inclusive, maar wel een ervaring die ze nooit zullen vergeten.

Tot slot was mijn leven in Ghana heerlijk vanwege Manex. Iemand die ik drie jaar geleden op de avond voor vertrek terug naar Nederland heb leren kennen op een naamloos terras in het uitgaanscentrum van Accra. Iemand op wie ik stapelverliefd ben en iemand die zielsveel om mij geeft.

Voor hem, maar ook voor de kinderen in Klikor en voor het heerlijke gevoel dat Afrika mij geeft, ga ik met heel veel plezier in 2009 terug naar West-Afrika.

Zoals Manex me zei op het vliegveld: 'This is no goodbye, this is doei and see you soon!'

Tot volgend jaar!