In Calabar gaat het hand in hand: kerk en hekserij - Reisverslag uit Calabar, Nigeria van Inge Ligtvoet - WaarBenJij.nu In Calabar gaat het hand in hand: kerk en hekserij - Reisverslag uit Calabar, Nigeria van Inge Ligtvoet - WaarBenJij.nu

In Calabar gaat het hand in hand: kerk en hekserij

Door: Inge

Blijf op de hoogte en volg Inge

08 September 2010 | Nigeria, Calabar

Een ratelende en stinkende generator maakt het schrijven van deze blog niet erg gemakkelijk. Het electriciteitsprobleem is het grootste struikelblok tijdens mijn onderzoek in Nigeria. Zelfs op de universiteit is er niet constant ‘light’. Dit zorgt voor, in mijn Hollandse ogen, vreemde uitspraken van docenten, als: ‘I can’t help you right now, because the information you ask for is on my system (lees: laptop), I’m waiting for them to give light back’ of ‘Yes, the timetable for your exams next week is out, but we have to wait for the light to come back so that we can print it. Maybe you should come back tomorrow.’

Sinds vrijdagavond heb ik geen electriciteit meer in mijn kamer, maar gelukkig heb ik een generator. Gelukkig heb ik ook buren die die generator kunnen starten, want met de technische kennis van een mug krijg ik dat apparaat met geen mogelijkheid aan. Gisteren heb ik door mijn onwetendheid het ding gemold, waardoor Benedict vanmiddag de hele middag bezig is geweest met het repareren en nu heb ik daardoor weer electriciteit – voor zolang er benzine is. Het electriciteitsprobleem is frustrerend, zeker als je voor jezelf hebt gepland een dag te besteden aan het werken aan vragenlijsten of het uittypen van interviews en verhalen, maar je met geen mogelijkheid je laptop kunt opladen. Gelukkig is er dan altijd wel een Nigeriaan in de buurt die het probleem kan relativeren: ‘No wahala sister, I’m sure they will bring light soon!’

Onderzoek, vragenlijsten, interviews, verhalen, typen: wat doet Inge toch in godsnaam in dat verre land? Ik kan me voorstellen dat het voor velen lijkt alsof ik lekker 6 maanden vakantie aan het vieren ben in een tropisch oord, maar niets is minder waar. Allereerst heb ik het ’s nachts koud en valt het ook overdag behoorlijk mee met de tropentemperaturen, maar bovenal ben ik hier voor mijn studie. De resterende vijf maanden hier zullen dan ook gevuld zijn met het doen van onderzoek. Door dit onderzoek, dat bestaat uit interviews, gesprekken en het verzamelen van verhalen, mediaberichten én ervaringen, hoop ik in februari terug te komen met een enorme hoeveelheid aan data. Deze data zal ik dan verwerken in een masterscriptie en dan zal ik eindelijk afstuderen (ik hoor bepaalde mensen nu zuchten van opluchting).

Zoals ik in een eerder bericht al heb verteld doe ik onderzoek naar hekserij in zuidzuid Nigeria (Calabar). In november 2009 zag ik de documentaire ‘Saving Africa’s Witch Children’, waar het probleem van heksenkinderen in dit gedeelte van Nigeria aan de kaak werd gesteld. Duizenden kinderen worden volgens de NGO Stepping Stones Nigeria (www.steppingstonesnigeria.org) door hun families verlaten, mishandeld en zelfs vermoord omdat zij beschuldigd worden van hekserij. Kerken zijn vaak de bron van deze beschuldigingen. Pastors en profeten claimen een gave gekregen te hebben van God, die ze in staat stelt aan te wijzen welke kinderen behoren tot de heksenkring. Deze kinderen worden dan gezien als de oorzaak van ongeluk in het leven van families – bijvoorbeeld bij het mislukken van de oogst, het regelmatig ziek worden van vader of de onverklaarbare dood van een jonge baby in het gezin. De heksenkinderen kunnen geholpen worden (d.m.v. zogenaamde ‘deliverances’ of in beter begrijpbare taal, uitdrijvingen), maar veel kerken vragen hiervoor ontzettend veel geld. Ouders zijn vaak niet in staat om dit te betalen en proberen dan op andere manieren de hekserij uit hun kinderen te krijgen – door ze te slaan, uit te hongeren, zuur over ze heen te gooien, ze te bewerken met een heet strijkijzer en (sorry voor de details) spijkers in het hoofd van hun kind te slaan. Overigens zijn er ook pastors en profeten die geld vragen voor ‘deliverances’ en vervolgens de kinderen op dezelfde manieren ontdoen van hun hekserij (ze mishandelen de kinderen tot ze de hekserij uitspugen, letterlijk, in de vorm van een dier of een tand bijvoorbeeld). En dit alles wordt gedaan in de naam van God. Het maakt me boos en de ontmoeting afgelopen week met een dergelijke ‘prophet of God’, waarvan ik weet dat hij kinderen heeft mishandeld omdat ze behekst zouden zijn, maakt me alleen maar bozer. Maar ook nieuwsgieriger en ik raak steeds meer bewust van het feit dat dit onderzoek daadwerkelijk bij kan dragen aan een beter begrip van de praktijken, niet alleen in het westen, maar ook hier in Calabar zelf.

Bijna iedereen in Calabar gelooft in hekserij. Of het nou gaat om volwassenen of kinderen, hekserij bestaat en je moet ervoor waken. Iedereen kan een heks zijn. Volgens een van mijn respondenten: ‘You could be sleeping with someone for years, not knowing that she’s a witch. But in the night she leaves the bed to go to a meeting (heksenbijeenkomst). Spiritually, not physically, so you will not notice.’ Het is in Calabar moeilijk vol te houden dat heksen alleen bestaan in sprookjes. Hekserij is echt hier en dat heb ik onder ogen moeten zien. Ik kan niet blijven beweren dat het niet bestaat, want voor de mensen hier bestaat het. En is het niet zo dat wanneer je écht gelooft dat iets bestaat, het ook werkelijkheid voor je is? Hekserij is hier realiteit, net zoals Jezus realiteit is en in Calabar gaat het hand in hand. Want hekserij komt van de duivel en God is de weg uit.

Om een complex verhaal nog complexer te maken, zijn er dus heel veel mensen hier die geloven dat de kerken inderdaad kinderen (of volwassenen) die behekst zijn, kunnen ‘deliveren’. De kerken die ik tot nu toe gesproken heb, ontkennen dat dan ook niet. Zij claimen dat zij kinderen kunnen helpen door middel van bidden, zonder mishandelingen en zonder voor deze hulp geld te vragen. ‘God never wants anything in return. He gave me the gift to deliver those children, not for me to receive money. Jesus never received money for his healings, did he?’, aldus een pastor waarmee ik afgelopen week sprak. Er is dus een duidelijk verschil tussen, volgens mijn onderzoeksassistent, échte kerken die daadwerkelijk kinderen helpen en nieuwe kerken, die opgericht zijn uit geldlust en in hekserij een bron van inkomen hebben gevonden. Om dit uit te leggen zal ik kort twee verhalen samenvatten die ik afgelopen week hoorde in verband met kindhekserij. Beide verhalen komen van mijn onderzoeksassistent.

Het eerste verhaal gaat over een meisje van 7 jaar dat door de ‘prophet of God’ die ik afgelopen week heb ontmoet, aangewezen was als de bron van haar vaders ziekte. Het meisje zou behekst zijn en zou bekend hebben nadat de profeet olie uit India in haar ogen had gegoten. Door deze olie kan degene die het toedient (in dit geval de profeet) het meisje alles laten zeggen, dus ook laten bekennen dat ze inderdaad een heks is. Het meisje werd door haar familie mee naar zijn kerk genomen, waar de profeet haar, tegen betaling van de ouders, mishandelde totdat het meisje thuis aangaf dat ze zelfmoord wilde plegen door alle pijn die haar werd aangedaan. Het was toen dat een échte pastoor verklaarde dat het meisje geen heks was (zijn verklaring is erg complex – dat bewaar ik voor een volgende keer). Mijn onderzoeksassistent werd boos toen hij dit verhaal vertelde. Hij had tranen in zijn ogen en zei dat hij niet begreep hoe iemand in de naam van God zulke dingen kon doen.

Het tweede verhaal vertelde hij me de volgende dag. Dit keer ging het over een huishoudelijke hulp van 8 jaar oud, die zorgde voor het kindje van de vrouw des huizes. Dat kindje stierf nog voor haar tweede verjaardag en doktoren konden geen fysieke verklaring vinden. De familie ging daarop naar de kerk en werd verteld dat er een jong kind in hun huis behekst was. Al snel werd de schuld bij het jonge huishoudelijke hulpje gelegd. Ook dit meisje bekende (zelfs het doden van de baby), maar ditmaal in de kerk, zonder het toedienen van olie uit India. Hoe het verhaal is afgelopen wist mijn assistent niet. Het meisje was terug gestuurd naar haar ouders in een dorpje net buiten Calabar. Het verhaal is net zo triest als het eerste verhaal in mijn ogen, maar het enige dat mijn assistent en iemand anders aanwezig konden uitbrengen, was: ‘It’s unbelievable that a child of only 8 years can kill a baby!’

Je kunt je voorstellen dat me dat nogal in de war bracht. In het eerste verhaal werd mijn assistent boos op de profeet omdat hij een meisje van 7 onrechtmatig beschuldigde, terwijl in het tweede verhaal het 8-jarige meisje in zijn ogen écht een heks was en hij boos werd op haar, en niet op de pastoor die het meisje beschuldigd had. Hij verklaarde dat échte kerken inderdaad kinderen kunnen aanwijzen die behekst zijn en ze ook kunnen genezen (zonder mishandeling), terwijl de nieuwe kerken, opgericht door charlatans om snel geld te verdienen, zomaar kinderen beschuldigen van hekserij, terwijl de desbetreffende ‘profeten’ niet echt de gave van God hebben gehad om de kinderen te genezen (laat staan beschuldigen).

Interessant hè? En ingewikkeld. En het is maar de vraag of dit allemaal waar is. Het lijkt tamelijk eenvoudig om met mensen hier te spreken over (kind)hekserij, maar mijn gevoel zegt dat ze me lang niet alles willen vertellen. Ik ben ervan overtugid dat er mensen zijn die zaken achter houden, mede doordat het beschuldigen van kinderen van hekserij strafbaar is hier. Dezelfde pastoor die zei dat Jezus ook nooit geld had gevraagd voor zijn genezingen, zei grappend: ‘We would never accuse a child of witchcraft during our services. Our church would be empty, because people would be afraid witches are among them. No, that’s why we can never do that. And also, we could get arrested, you know, there’s a law in this state that makes it illegal. No, believe me, child witches, we don’t promote that in our church.’

De komende vijf maanden zullen bestaan uit interviews en gesprekken met dergelijke pastors, maar ook met mensen op de straat (waarschijnlijk marktvrouwen en mannen) en de media. Ik probeer erachter te komen hoe er gecommuniceerd wordt over kindhekserij in Calabar door de kerken, de media en op de markt. Uiteindelijk schrijf ik aan de hand van al die gesprekken en al die verhalen die ik hier de komende tijd verzamel mijn eindscriptie.

Ik hoop dat dit verhaal een beetje duidelijk heeft gemaakt wat ik hier eigenlijk doe. Het is geen luchtig verhaal en het is allesbehalve leuk te noemen. Zoals ik zei, hekserij is écht hier in Calabar, en de verhalen erover zijn soms angstaanjagend en vaak heel verdrietig. Het frustreert me soms dat ik niets kan doen aan de situatie, maar er alleen over rapporteer. Toen ik vorig jaar aan de masteropleiding African Studies begon, was een van mijn studiegenoten een Nigeriaanse pastor. Hij is na 6 weken gestopt met de opleiding. Onze groep van 9 losgeslagen jonge studenten met een interesse voor het Afrikaanse continent heeft nog heel vaak gegrapt (en zal in de toekomst nog heel vaak grappen) met de vraag die deze pastor zonder gêne na iedere presentatie van een docent stelde: ‘But professor, what can we… as Africans, WHAT CAN WE DO?’ Hoewel ik nog steeds heel erg moet lachen als ik aan die uitspraak denk en hem hier in Nigeria succesvol geïntroduceerd heb, hoop ik stiekem dat deze pastor eens naar dit gedeelte van Nigeria komt om dezelfde vraag te stellen, om er vervolgens samen met de mensen hier een antwoord op te vinden.

No wahala, my brothers and sisters. I’m sure they will bring LIGHT soon….




  • 08 September 2010 - 09:01

    Marino:

    Hey schat,

    Met ontroering en bewondering heb ik dit verhaal gelezen.
    Gelukkig hebben wij hier alleen Eucalypta uit de verhalen van Paulus de boskabouter.......

    Pas vooral goed op jezelf!

    xxx

  • 08 September 2010 - 09:06

    Willemijn:

    Hee Inge,

    Wat een heftige materie. Ik hoop dat je nog tot de bodem kan komen van dit verhaal voor een optimaal resultaat van je scriptie, en misschien dat dat dan genoeg losmaakt bij mensen die er iets aan willen en kunnen doen.

    Wel grappig om te lezen dat je alleen nog maar Engels praat en de letterlijke vertalingen soms niet meer helemaal kloppen :P ( een weg uit zijn?) Haha!

    Hier in Nederland worden ondertussen plannen gemaakt om alle nieuwe baby's te bewonderen!

    Veel succes nog!!
    x
    willemijn

  • 08 September 2010 - 09:26

    Marissa:

    chick! wat een indrukwekkend verhaal van die meisjes zeg... benadrukt nog eens dat je je echt in een heel andere belevingswereld dan de onze bevindt. wat je vader al zei: pas goed op jezelf :)
    spreek je snel online!

    xx maris

  • 08 September 2010 - 10:11

    Maaike:

    Meid, wat een verhalen. Inderdaad erg interessant maar je wordt er niet blij van. Ik vind je schrijfstijl geweldig trouwens.
    Hou je taai.
    Maaike

  • 08 September 2010 - 14:29

    Wilma:

    ha lieverd,
    Als ik dit lees (en hoor) prijs ik ons gelukkig niet op dat continent geboren te zijn, "God" weet wat er dan van ieder van ons geworden was, misschien door iemand anders zijn zwakke gezondheid of door andere natuurverschijnselen zou je leven er dan compleet anders uit hebben kunnen zien.
    Ik sluit me aan bij je vader, Pas goed op jezelf
    en probeer het mysterie daar te doorgronden.

    Hou van je dikke kus
    mutti

  • 08 September 2010 - 15:40

    Femke:

    Wahala Sister;)!

    Fijn weer een berichtje van je te lezen, al griezel ik al bij het inleven in je verhaal...het wordt hoe dan ook een bijzondere scriptie! Omdat je het zo druk hebt zal ik je niet stalken met lange mails. Hier gaat alles nog zijn gangetje en Adam is echt leuk!! Wel pittig en totaal wat anders, maar tot nu toe echt geweldig interessant!

    Nou dametje, succes met je onderzoek en geniet van alles!

    Liefs, Fem

  • 08 September 2010 - 18:23

    Marijke:

    Hee inga,

    Wat jammer dat onwetendheid mensen zo goedgelovig maakt en dat mensen altijd moeten zoeken naar een reden of schuldige voor hun problemen. desondanks wel enorm interessant om hier diep op in te gaan en mensen erover te bevragen. wij duimen voor wat meer licht de komende tijd!

    xx marijke

  • 08 September 2010 - 18:52

    Simone:

    Heeeee Troel,

    Wat heftig allemaal zeg, als ik je verhalen zo hoor dan lijkt het me inderdaad niet echt een vakantie ;-)
    Vind het erg knap dat je daar zo "nuchter" die verschrikkelijke verhalen aan kan horen...... ik had er denk ik al een aantal achter het behang geplakt!
    Ben blij dat ik alleen maar de heks van sneeuwwitje hoef te trotseren in het sprookjesbos.... en dat onze kleine draak daar gewoon onbezorgd van kan genieten ;-)

    dikke kus, je Nicht

  • 08 September 2010 - 20:15

    Tante Dini:

    Hoi Inge
    Wat een verhaal zeg als ik dit lees, ik krijg er kippevel van
    Hoe is het mogelijk dat zoiets vreselijks die kindjes mee moeten maken je kunt toch bijna niet geloven dat zoiets bestaat.
    Ik sprak vanmiddag jullie pap en die vertelde dat je naar het voetbal was geweest en dat jij de enige blanke was tussen al die suporters daar grappig hoor.
    Nou meid hou je taai en pas goed op jezelf!!!

    Liefs Tante Dini
    xxx

  • 09 September 2010 - 18:30

    Ymke:

    Aangrijpend zeg, en mooi geschreven want de emoties er om heen zijn volgens mij bijna niet uit te leggen in woorden. Heel veel suc6 met je verdere onderzoek!

  • 11 September 2010 - 20:59

    Mevr.vullers-Fernée:

    Dag Inge,

    Met heel veel aandacht heb ik me geworpen op het verslag van de hekserij wat bijna niet te geloven is, mijn vraag is, worden alleen kinderen behekst en geen volwassenen?

    In Indonesië waar ik geboren ben en 20 jaar heb gewoond met mijn ouders kwam óók iets van hekserij voor en dat heette "goenagoena"als je de film hebt gezien van "Stille Kracht" heb je enig idee hoe dat dáár aan toe gaat maar hier kwam hekserij van kinderen niet voor, dit is zéér gevaarlijk als....wanneer je schrijft dat het meisje van 7 jaar dood wilde omdat ze het niet meer kon verwerken is toch angstaanjagend ?

    Had de priester een reden waarom hij na 6 weken er mee stopte?

    Inge,ik vind dit zó geweldig waar je mee bezig bent ik maak hier- voor een diepe buiging,
    mede na dit uitstekend begrijpend geschreven verslag gelezen te hebben..

    Graag wens ik je héél veel succes en probeer regelmatig te reageren op je komende verslagen.

    Veel liefs en groetjes uit Molenwijck 232 in Loon op Zand,adres is bij jouw Moeder goed bekend,

    Mevr. Vullers-Fernée

  • 13 September 2010 - 17:01

    Anne De Graaff:

    Inge! Ik zit weer aan het beeldscherm van m'n laptop gekluisterd!
    Sprak trouwens laatst iemand over hekserij in West-Afrika, en die wierp me gefrustreerd toe dat de vertaling van 'witch' niet 'heks' moet zijn, maar '(kwade) geest'. Wat zeg jij..?
    Nu ga ik mijn moeder even opgeven voor de update van deze blog, want ze is super nieuwsgierig! ;-)

    Heel veel liefs!

    PS: Trouwens, hoe regelmatig ben je op de universiteit? Zie je nog een momentje tussendoor om..? :-) Ik weet dat je het druk hebt, dus voel je NIET verantwoordelijk daarvoor!!!

Reageer op dit reisverslag

Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley

Verslag uit: Nigeria, Calabar

Inge

Actief sinds 30 Nov. -0001
Verslag gelezen: 400
Totaal aantal bezoekers 210231

Voorgaande reizen:

10 Februari 2014 - 04 December 2014

Veldwerk in Nigeria en Kameroen, etc.

07 Augustus 2010 - 08 Februari 2011

Onderzoek in Nigeria

21 Juni 2009 - 24 Augustus 2009

Ghana 2009

26 Juni 2008 - 23 Augustus 2008

Ghana 2008

25 Juni 2007 - 05 Augustus 2007

Swahili leren op Zanzibar

05 Maart 2005 - 16 Mei 2005

Vrijwilligerswerk Klikor

Landen bezocht: