Een tweede indruk
Door: Inge
Blijf op de hoogte en volg Inge
23 September 2010 | Nigeria, Calabar
Het vorige berichtje was voor vele mensen nogal aangrijpend en choquerend. Ook voor mij. Ik moet eerlijk zijn, de verhalen zijn niet altijd gemakkelijk om te horen en ze komen steeds dichterbij – afgelopen zaterdag zijn twee jonge meisjes in mijn buurt onthoofd omdat deze ritueel geofferd moesten worden voor politieke winst. Het was het verhaal van de dag afgelopen maandag en toen ik ook foto’s te zien kreeg van de meisjes na hun onthoofding, draaide mijn maag wel een aantal keer om inderdaad. Rituele moorden en hekserij kun je in principe niet over een kam scheren, maar er zijn veel overeenkomsten. Volgens een van de meisjes (19) op mijn compound hangt het allemaal samen met hekserij – niet alleen deze rituele moorden, maar ook kidnappings, overvallen, diefstal en overspel bijvoorbeeld. Volgens de katholieke priester én hoofdredacteur van de katholieke krant hier in Calabar bestaan heksen niet, maar zijn ze ‘Lucifer’s agents’ oftewel bezeten door de duivel. Het verschil is moeilijk te begrijpen – is er eigenlijk wel een verschil of is het gewoon een andere naam voor hetzelfde fenomeen? De priester wilde zich met zijn standpunt in ieder geval duidelijk distantiëren van de pinksterkerken. ‘De katholieke kerk doet niet aan hekserijbeschuldigingen, want heksen, zoals we die in de Afrikaanse context kennen, bestaan niet. Mensen kunnen hooguit bezeten zijn door de duivel’. De nieuwe (pinkster)kerken noemt hij in een van zijn columns ‘agents of Lucifer in disguise’. Het mag duidelijk zijn dat hekserij moeilijk te definiëren is en dat lijkt nu het grootste probleem te zijn voor mijn onderzoek. Net zoals de choquerende verhalen een heel groot probleem kunnen lijken in de ogen van de lezers van dit blog. Maar het grootste probleem dat ik momenteel ondervind is het sociale leven in deze stad. En dit probleem zou weleens de essentie van mijn onderzoek kunnen vormen.
Afgelopen week was Linda, een PhD-student van het Afrika-Studiecentrum, een aantal dagen in Calabar. Haar komst opende een hele nieuwe wereld voor mij, zowel op toeristisch gebied als op het gebied van mijn onderzoek. Met haar ben ik naar verschillende toeristische ‘hotspots’ geweest, die ik daarvoor zelf nog nooit bezocht had. Ik was immers in de veronderstelling dat ik geen toerist mocht ‘spelen’ en liet prachtige plekken als de oudste Presbyterian church en Marina Resort daarom al die tijd links liggen. Het was heerlijk om met Linda de rivier op te gaan en ’s avonds biertjes te drinken op een gezellig terras. Maar haar komst was vooral ook goed voor mijn onderzoek.
Omdat Linda de eerste Nederlander was die voor langere tijd Calabar bezocht, vond ik in haar een luisterend oor voor mijn problemen met het sociale leven in deze stad. In een van de eerste berichten schreef ik al over Nigeriaanse communicatie waar ik maar moeilijk aan kon wennen, maar langzaam maar zeker kwam ik erachter dat vriendschappen en andere relaties (familierelaties, buurtrelaties) hier erg complex zijn. Ik vond het al wekenlang reuze irritant dat ik zo gecontroleerd werd en ik over al mijn nieuwe kennissen een heel kruisverhoor kreeg (waar heb je hem ontmoet, wanneer, met wie, hoe, waar komt hij vandaan, wat doet hij, waar woont hij) – een overbezorgde vader bij de introductie van de nieuwe vriend van dochterlief is er niets bij. Iedere avond werd ik door mijn onderzoeksassistent om 17:00 thuisgebracht, waarna ik mijn huis met geen mogelijkheid meer mocht (of kon) verlaten. ’s Avonds een drankje doen op een terras zat er niet in – te gevaarlijk volgens een docent op de universiteit en nog wat andere kennissen. Als ik een hele dag van huis ging om met verschillende mensen te praten voor mijn onderzoek, waren alle mensen op de compound ’s avonds bij thuiskomst in rep en roer. Waar was ik toch de hele dag geweest? En waarom zat ik als ik thuis kwam toch telkens achter de computer te typen? Ik werd er letterlijk gek van en voelde me erdoor belemmerd in mijn onderzoek. Na vijf weken in Calabar, had ik het gevoel nog veel te weinig te hebben gedaan, totdat Linda me liet inzien dat de problemen die ik ondervond met sociale controle en het gevoel van onderling wantrouwen weleens essentieel in mijn onderzoek konden zijn. Sindsdien ben ik de sociale controle gaan zien als een interessant feit – ik vraag mensen naar hun vertrouwensbanden en ben er eigenlijk achter gekomen dat mensen elkaar niet of nauwelijks vertrouwen hier, zelfs niet als ze al jaren naast elkaar wonen of bevriend zijn. De relatie met hekserij lijkt misschien niet heel erg voor de hand liggend, maar is er weldegelijk. Veel gesprekken die ik nu voer gaan over vertrouwen en wantrouwen, en keer op keer komen thema’s als jaloezie, macht en hekserij naar boven (terwijl ik er niet naar vraag). Volgens een aantal mensen die ik sprak kun je niemand echt vertrouwen, omdat de ander door jaloezie en met behulp van hekserij jouw welzijn kan schaden. Het eten van voedsel bereid door anderen is altijd gevaarlijk, omdat je nooit weet of diegene via het aangeboden eten de hekserij aan jou zal doorgeven. En je buurman in een van de overvolle busjes moet je nooit vertrouwen, want hij zal je geld stelen: niet met zijn grijpgrage handjes, maar door de ‘charms’ die hij heeft gebruikt zal het geld zomaar verdwijnen uit je tas.
Momenteel focust mijn onderzoek zich vooral op wantrouwen in de maatschappij en ik moet zeggen dat ik daarmee eindelijk een soort van vastigheid heb gevonden. Het is een gevoel dat je moet ervaren als je hier bent en het is een gevoel dat misschien bevorderlijk is voor mijn onderzoek, maar niet echt voor mijn welzijn. Momenteel neem ik even een paar dagen rust. De sociale druk werd me allemaal een beetje teveel en toen ik dinsdagavond zó ziek werd dat ik dacht dat mijn laatste uur geslagen had, besefte ik dat ik rust nodig had. De komende dagen zal ik kalm aan doen en schrijven voor mijn onderzoek, zodat ik vanaf volgende week weer helemaal fit ben om het sociale en onderzoeksleven in Calabar tegemoet te treden.
Maar laten we dit bericht niet te depressief maken. Iedereen heeft weleens een dipje en na 7 weken Nigeria blijk ik even afstand te moeten nemen. Maar dat wil niet zeggen dat ik een slecht leven leid hier. Sinds twee weken ben ik wat meer de stad gaan leren kennen en heb ik geprobeerd de kring vrienden om me heen wat uit te breiden (wat overigens niet erg gewaardeerd werd door sommige eerdere vrienden, die duidelijk laten merken niet blij te zijn met mijn gespreide aandacht) . Ik heb met studenten op de universiteit uren gesproken over vanalles en nog wat (inclusief hekserij) terwijl zij vanuit een lokaal in de gaten hielden wanneer een van hun docenten op de universiteit arriveerde, omdat ze hem nodig hadden voor het printen van resultaten. Hele dagen heb ik met het groepje doorgebracht in dat lokaal en daar heb ik ontzettend veel van geleerd. Bovendien hebben deze studenten allemaal weer contacten die nuttig zijn voor mijn onderzoek. De late middagen in ‘Church’ (een donker, afgelegen barretje) na een lange dag op de universiteit waren niet alleen erg gezellig, maar ook heel erg zinvol. Net zoals het kijken van films met de meiden op mijn compound. Bijna iedere Nigeriaanse film gaat over hekserij en het commentaar dat wordt gegeven tijdens het kijken van de films geeft me veel inzicht in het denken over het fenomeen hier. Ik begin dus eindelijk een beetje een idee te krijgen van wat onderzoek doen is – meedoen aan het sociale leven, integreren in de levens van mensen en daarnaast formele interviews (bijvoorbeeld met de katholieke priester of een pastor).
Al met al veel indrukken, die leiden tot een tweede indruk van Nigeria. Zoals geschreven in een eerder blog kennen de mensen hier veel humor en zijn ze erg gastvrij, maar dit alles gaat gepaard met een onderliggende sfeer van wantrouwen die het moeilijk maakt om échte vriendschappen te sluiten. Voor iemand die vrij snel goed van vertrouwen is als het gaat om contacten, valt het niet altijd mee me aan te passen aan het sociale leven hier, hoewel ik weet dat ik moet (voor mijn veiligheid). Ik ga constant tegen mijn natuur in, omdat ik ‘gedwongen’ wordt mee te gaan in het idee dat niemand te vertrouwen is. Het is soms moeilijk om mezelf te herkennen in die rol en het kost me veel energie. Maar ik besef me terdege dat dit alles een basis vormt voor mijn onderzoek, mijn scriptie en mijn afstuderen en daarom probeer ik het zo goed mogelijk te accepteren en te analyseren, zodat alles wat me nu niet altijd even gelukkig maakt uiteindelijk wel zal leiden tot een bevredigend resultaat.
No wahala, mijn vrienden. Ik lach nog steeds. Mijn blog is slechts de spiegel van mijn hart en hoofd en spiegelbeelden veranderen van dag tot dag…
Afgelopen week was Linda, een PhD-student van het Afrika-Studiecentrum, een aantal dagen in Calabar. Haar komst opende een hele nieuwe wereld voor mij, zowel op toeristisch gebied als op het gebied van mijn onderzoek. Met haar ben ik naar verschillende toeristische ‘hotspots’ geweest, die ik daarvoor zelf nog nooit bezocht had. Ik was immers in de veronderstelling dat ik geen toerist mocht ‘spelen’ en liet prachtige plekken als de oudste Presbyterian church en Marina Resort daarom al die tijd links liggen. Het was heerlijk om met Linda de rivier op te gaan en ’s avonds biertjes te drinken op een gezellig terras. Maar haar komst was vooral ook goed voor mijn onderzoek.
Omdat Linda de eerste Nederlander was die voor langere tijd Calabar bezocht, vond ik in haar een luisterend oor voor mijn problemen met het sociale leven in deze stad. In een van de eerste berichten schreef ik al over Nigeriaanse communicatie waar ik maar moeilijk aan kon wennen, maar langzaam maar zeker kwam ik erachter dat vriendschappen en andere relaties (familierelaties, buurtrelaties) hier erg complex zijn. Ik vond het al wekenlang reuze irritant dat ik zo gecontroleerd werd en ik over al mijn nieuwe kennissen een heel kruisverhoor kreeg (waar heb je hem ontmoet, wanneer, met wie, hoe, waar komt hij vandaan, wat doet hij, waar woont hij) – een overbezorgde vader bij de introductie van de nieuwe vriend van dochterlief is er niets bij. Iedere avond werd ik door mijn onderzoeksassistent om 17:00 thuisgebracht, waarna ik mijn huis met geen mogelijkheid meer mocht (of kon) verlaten. ’s Avonds een drankje doen op een terras zat er niet in – te gevaarlijk volgens een docent op de universiteit en nog wat andere kennissen. Als ik een hele dag van huis ging om met verschillende mensen te praten voor mijn onderzoek, waren alle mensen op de compound ’s avonds bij thuiskomst in rep en roer. Waar was ik toch de hele dag geweest? En waarom zat ik als ik thuis kwam toch telkens achter de computer te typen? Ik werd er letterlijk gek van en voelde me erdoor belemmerd in mijn onderzoek. Na vijf weken in Calabar, had ik het gevoel nog veel te weinig te hebben gedaan, totdat Linda me liet inzien dat de problemen die ik ondervond met sociale controle en het gevoel van onderling wantrouwen weleens essentieel in mijn onderzoek konden zijn. Sindsdien ben ik de sociale controle gaan zien als een interessant feit – ik vraag mensen naar hun vertrouwensbanden en ben er eigenlijk achter gekomen dat mensen elkaar niet of nauwelijks vertrouwen hier, zelfs niet als ze al jaren naast elkaar wonen of bevriend zijn. De relatie met hekserij lijkt misschien niet heel erg voor de hand liggend, maar is er weldegelijk. Veel gesprekken die ik nu voer gaan over vertrouwen en wantrouwen, en keer op keer komen thema’s als jaloezie, macht en hekserij naar boven (terwijl ik er niet naar vraag). Volgens een aantal mensen die ik sprak kun je niemand echt vertrouwen, omdat de ander door jaloezie en met behulp van hekserij jouw welzijn kan schaden. Het eten van voedsel bereid door anderen is altijd gevaarlijk, omdat je nooit weet of diegene via het aangeboden eten de hekserij aan jou zal doorgeven. En je buurman in een van de overvolle busjes moet je nooit vertrouwen, want hij zal je geld stelen: niet met zijn grijpgrage handjes, maar door de ‘charms’ die hij heeft gebruikt zal het geld zomaar verdwijnen uit je tas.
Momenteel focust mijn onderzoek zich vooral op wantrouwen in de maatschappij en ik moet zeggen dat ik daarmee eindelijk een soort van vastigheid heb gevonden. Het is een gevoel dat je moet ervaren als je hier bent en het is een gevoel dat misschien bevorderlijk is voor mijn onderzoek, maar niet echt voor mijn welzijn. Momenteel neem ik even een paar dagen rust. De sociale druk werd me allemaal een beetje teveel en toen ik dinsdagavond zó ziek werd dat ik dacht dat mijn laatste uur geslagen had, besefte ik dat ik rust nodig had. De komende dagen zal ik kalm aan doen en schrijven voor mijn onderzoek, zodat ik vanaf volgende week weer helemaal fit ben om het sociale en onderzoeksleven in Calabar tegemoet te treden.
Maar laten we dit bericht niet te depressief maken. Iedereen heeft weleens een dipje en na 7 weken Nigeria blijk ik even afstand te moeten nemen. Maar dat wil niet zeggen dat ik een slecht leven leid hier. Sinds twee weken ben ik wat meer de stad gaan leren kennen en heb ik geprobeerd de kring vrienden om me heen wat uit te breiden (wat overigens niet erg gewaardeerd werd door sommige eerdere vrienden, die duidelijk laten merken niet blij te zijn met mijn gespreide aandacht) . Ik heb met studenten op de universiteit uren gesproken over vanalles en nog wat (inclusief hekserij) terwijl zij vanuit een lokaal in de gaten hielden wanneer een van hun docenten op de universiteit arriveerde, omdat ze hem nodig hadden voor het printen van resultaten. Hele dagen heb ik met het groepje doorgebracht in dat lokaal en daar heb ik ontzettend veel van geleerd. Bovendien hebben deze studenten allemaal weer contacten die nuttig zijn voor mijn onderzoek. De late middagen in ‘Church’ (een donker, afgelegen barretje) na een lange dag op de universiteit waren niet alleen erg gezellig, maar ook heel erg zinvol. Net zoals het kijken van films met de meiden op mijn compound. Bijna iedere Nigeriaanse film gaat over hekserij en het commentaar dat wordt gegeven tijdens het kijken van de films geeft me veel inzicht in het denken over het fenomeen hier. Ik begin dus eindelijk een beetje een idee te krijgen van wat onderzoek doen is – meedoen aan het sociale leven, integreren in de levens van mensen en daarnaast formele interviews (bijvoorbeeld met de katholieke priester of een pastor).
Al met al veel indrukken, die leiden tot een tweede indruk van Nigeria. Zoals geschreven in een eerder blog kennen de mensen hier veel humor en zijn ze erg gastvrij, maar dit alles gaat gepaard met een onderliggende sfeer van wantrouwen die het moeilijk maakt om échte vriendschappen te sluiten. Voor iemand die vrij snel goed van vertrouwen is als het gaat om contacten, valt het niet altijd mee me aan te passen aan het sociale leven hier, hoewel ik weet dat ik moet (voor mijn veiligheid). Ik ga constant tegen mijn natuur in, omdat ik ‘gedwongen’ wordt mee te gaan in het idee dat niemand te vertrouwen is. Het is soms moeilijk om mezelf te herkennen in die rol en het kost me veel energie. Maar ik besef me terdege dat dit alles een basis vormt voor mijn onderzoek, mijn scriptie en mijn afstuderen en daarom probeer ik het zo goed mogelijk te accepteren en te analyseren, zodat alles wat me nu niet altijd even gelukkig maakt uiteindelijk wel zal leiden tot een bevredigend resultaat.
No wahala, mijn vrienden. Ik lach nog steeds. Mijn blog is slechts de spiegel van mijn hart en hoofd en spiegelbeelden veranderen van dag tot dag…
-
24 September 2010 - 07:10
Tante Dini:
Hey Inge
Fijn weer wat van je te horen.
Wat een indrukwekkend verhaal weer,en wat er toch allemaal gebeurd daar ik begrijp er niks van dat ze zo met mensen en kinderen omgaan.
Verders heb je het wel goed naar de zin als ik het zo lees.
Nou meid ik wens je nog heel veel succes met je onderzoek en studie en ik denk aan je!!!
Liefs xxx
Tante Dini -
24 September 2010 - 07:51
Céline:
Hoi Inge,
Het blijven heftige verhalen hoor, ik doe het je niet na...
Bij het lezen van je woorden over Nigeriaanse films moet ik erg terugdenken aan Ghana, en je verhalen geven in zekere zin een nieuw perspectief aan bepaalde ervaringen daar; ik ben er nog niet over uit of ik blij moet zijn dat ik dit alles pas achteraf ontdek of juist niet!
Wat ik me afvraag: kan ik hekserij en voodoo min of meer als hetzelfde zien (zoals jij zelf beschreef, twee verschillende benamingen voor in feite hetzelfde fenomeen)?
Anyway, ik blijf je dapper vinden en bewonder hoe je met je moeilijkheden omgaat, keep it up!
Céline -
24 September 2010 - 08:00
Marie-jose:
hoi Inge
wat weer een bijzonder verhaal.Het lijkt mijn toch wel een moeilijk land om in te wonen.
Je zult wel wennen hun levensstijl.Hoe gaat het met je ben je weer wat opgeknapt ik hoorde van je moeder dat het niet zo lekker ging in je buik.
Let goed op je zelf hoor.Kijk nu kink ik net als die mensen daar lijken we toch meer op elkaar als ik dacht.
groetjes
Marie-Jose -
24 September 2010 - 08:27
Marino:
Wanneer ik in november naar Calabar kom, moet je wel een beetje op me letten hoor.
Ik vertrouw altijd iedereen, ben gewoon ‘van goed vertrouwen’
Dat kan me daar toch niet m’n kop gaan kosten hè?
Ik vind het bijzonder knap hoe jij je daar in de wereld van hekserij, wantrouwen, vreemde gedachtespinsels en fenomenen handhaaft.
Terwijl je hier in Nederland al naar me belt, wanneer je ketting van je fiets ligt.....
Wil je die spiegel ook eens voor je houden?
Xxx
Vati
-
24 September 2010 - 08:41
Martijn:
Interessant, je zou kunnen zeggen dat in Nigeria de 'civil society' totaal ontbreekt.
Ook groetjes van Mieke! -
24 September 2010 - 10:59
Eva:
hi inge! heb vandaag even je blog bijgelezen... klinkt aangrijpend! respect dat je je daar staande houdt. maar kan me voorstellen dat er drive is voor een mooi onderzoek, en dat dat je staande houdt.
maar dit is wel even wat anders dan je tijd in ghana!
nouja, je verwoordt je gedachten in ieder geval op een mooie manier. mooie herinnering om te houden lijkt me! -
24 September 2010 - 13:19
Sjannie:
Ha Inge
Weer een beetje opgeknapt? Toch een heftig verhaal, wat je niet allemaal voor je studie over moet hebben!!
Lijkt me toch rustiger om in de zorg te werken!!
We blijven je volgen.Veel succes.
Heel veel groeten van ons allen
sjannie -
24 September 2010 - 14:20
Bart Huijgen:
Hej Inge,
Spannend om een balans te vinden tussen maatschappelijke wantrouw en open karakter. Leuke leermomenten. Heel veel succes!
-
26 September 2010 - 19:10
Hester:
Hey Inge!
Boeiend zeg, wat daar allemaal gebeurd. Maar ik herken je gevoel van dat je het af en toe helemaal niet meer ziet zitten met al die mensen die continu op je letten wel uit Klikor. Dat soort dingen ga je gewoon pas merken als je ergens langer verblijft. Je gaat de dingen (sociale patronen enzo) dan ook op een ander niveau zien en begrijpen, alles van 'op het eerste gezicht'gaat er van af. Maar da's voor je onderzoek én voor je eigen leerproces juist heel waardevol. Dus al voelt het soms even vervelend, gewoon doorzetten!!
liefs Hester -
29 November 2010 - 07:40
Annet Vermeulen:
Hallo Inge en familie, hoe is het met jullie, klopt het dat je vandaag jarig bent? Van harte gefeliciteerd, lijkt me een hele speciale verjaardag!
Ik wens je hele fijne dagen, samen met je ouders, geniet ervan, het is hier 6 graden onder 0, en er wordt veel sneeuw verwacht!
Marino, wij zullen goed op de hut passen! Groetjes Annet Vermeulen.
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
