Jehova's Getuigen

Achter de bank duiken als er twee mensen met een Bijbel aan je deur staan? De deurbel negeren? Of per ongeluk open doen en onmiddellijk spijt hebben? Jehova’s Getuigen, we hebben ze allemaal weleens gezien en misschien wel gesproken. En we hebben allemaal zo onze vooroordelen. Ik ook. Maar hier in Nigeria heb ik toch maar een poging gedaan om er iets van te begrijpen.

Vorig jaar leerde ik een man kennen in Calabar die na een uur praten opeens vertelde dat hij Jehova’s Getuige was. Begrijp me niet verkeerd, maar ik snapte dat niet. Voor me zat een vlotte jonge vent, goed gekleed, gezellige babbel, ijdel – een womanizer pur sang? Hoe kon zo iemand Jehova’s Getuige zijn? En waarom had hij het me niet meteen verteld? Immers, dat is toch wat Jehova’s Getuigen doen: mensen lastig vallen met hun geloof? Omdat de sfeer zo relaxed was en de jongen zo atypisch en bovendien zonder Bijbel, stelde ik hem vragen. Hij antwoordde – schreef alles op wat hij me vertelde. Dat ze niet geloven dat de hemel voor iedereen is, dat ze geloven dat de aarde een paradijs wordt, dat ze niet geloven in de hel. Ik vond het allemaal heel interessant dat de interpretatie van de Bijbel zo anders is dan die van de Katholieke of Protestantse Kerk, van de Pinksterkerken. Het is toch immers dezelfde Bijbel? Ook dat bleek niet waar. Jehova’s Getuigen hebben hun eigen vertaling. Hoe dan ook, deze man had me honderduit verteld over zijn geloof, over hoe zijn vader geen Jehova’s Getuige was, over hoe hij geen bloedtransfusies mag doen maar ooit toch bloed heeft gegeven om een vriendin te redden. Later gaf hij me een stapeltje Watch Towers en Awakes (tijdschriften van de kerk), die ik met interesse en vervreemding heb gelezen.

De man werd een vriend en een belangrijke respondent voor mijn onderzoek. We praten nooit meer over zijn geloof, behalve als ik ernaar vraag. Het speelt ook niet zo’n grote rol in zijn leven, maar toch is hij ervan overtuigd dat zijn worldview de enige ware is. Hij is niet negatief over andere geloven, zijn vriendin is Pentecostal, hij drinkt bier, rookt af en toe en is niet vies van een feestje. Atypisch. Of tenminste, niet hoe ik dacht over Jehova’s Getuigen. Of eigenlijk, nog steeds denk.

Afgelopen vrijdag kwamen in Bamenda (Kameroen) twee dames, Jehova’s Getuigen, aan onze ontbijttafel om ons een tijdschrift te geven en met ons te praten over hun geloof. Ik heb een tijdje staan praten met de dames. Niet geïnteresseerd in bekering, maar wel geïnteresseerd in het geloof (zoals ik dat ben in iedere vorm van Christendom), vertelden ze me over de herdenking van de dood van Jezus die ze op maandag 14 april zouden vieren. “Andere kerken vieren de geboorte van Jezus, wij zijn dood,” zei de vrouw, “zijn dood heeft veel meer betekenis.” Het is de enige viering die Jehova’s Getuigen doen. “Waarom op maandag?” vroeg ik de vrouw, "en niet op vrijdag, zoals de meeste kerken?" De vrouw antwoordde dat zij de Joodse kalender volgen. Als ik wilde mocht ik naar de viering komen. Toen ik vroeg of niet-leden welkom zijn en of ik niet meteen allerlei vragen moet beantwoorden als ik zou komen, begon ze te lachen: “Het enige wat ze je zullen zeggen is ‘Welkom, how are you?’” Ik vertelde dat ik niet meer in Kameroen zou zijn op maandag en de vrouw zei dat ik moest proberen in Nigeria te gaan. En zo geschiedde het dat ik gisteravond, tegen alle principes en verwachtingen in, een dienst van de Jehova’s Getuigen heb bijgewoond.

Ik belde mijn respondent in Calabar gistermiddag om te vragen of hij internetkrediet voor me kon regelen (hij werkt bij het internetbedrijf). Hij stond op het punt om met zijn vriendin naar de herdenkingsdienst van Jezus’ dood te gaan en zou het later voor me doen. “Wil je trouwens mee?” vroeg hij. “Ik weet dat je mee wil, dan kun je aantekeningen maken voor je onderzoek!” Ik moest lachen, dook in mijn koffer en plukte er een zwarte rok uit. Dat vond ik wel Jehova’s Witness-proof. We waren te laat en konden achter in de zaal zitten. Ik werd niet naar voren gehaald, zoals dat wel bijna altijd wordt gedaan in Pinksterkerken. Van de vriendin van mijn respondent kreeg ik een Bijbel in mijn handen gedrukt. Ik luisterde aandachtig naar de voorganger, die ons wederom vertelde over paradijs op aarde en de slechts 144.000 mensen die naar de hemel gaan. Het lijkt me een mooi idee: paradijs op aarde, vrede voor iedereen. Wie wil er dan nog naar de hemel? Er was geen muziek in de kerk. Iedereen zat en luisterde. Toen het tijd was voor het delen van het brood en de wijn, bleek dat alleen zij die geloven dat ze tot de 144.000 mensen behoren die naar de hemel gaan, mogen eten van het brood en drinken van de wijn. Het werd wel aan iedereen individueel aangeboden, maar iedereen sloeg het af. Als je het neemt en je behoort niet tot de 144.000, vervloek je jezelf. Het duurde lang en er was geen gezellig muziekje tijdens de communie. En omdat niemand van het brood en de wijn nam ging er een hoop voedsel later de prullenbak in. Er werd een hymne gezongen en de dienst was over. Binnen een uur stonden we weer buiten. Heerlijk. Zijn vriendin beklaagde zich over het feit dat ze haar niet welkom hadden geheten in de kerk.

We hadden nog geen honderd meter gelopen of mijn respondent vroeg me, met een enorme glimlach: “So what’s your analysis?” “Ik kan niet zo snel een analyse maken, maar ik vind het wel zonde van het brood en de wijn,” zei ik. Gelach. Hij vroeg me of ik iets had geleerd. “Niets wat jij me nog niet had verteld.” Wat ik ervan dacht? “I don’t buy it, you know what I believe in.” Een discussie volgde over de toetsbaarheid van onze geloofsopvattingen aan de Bijbel. “Wil je echt 8 GB internet?” vroeg hij toen hij het gesprek beu was.

Niemand won. Maar daar ging het ook niet om.